İsrail'e Yaptırım Kararı Alan Ülkeler Hangileri? Türkiye’nin Tutumu Ne? (2025)

Gazze’de yaşanan sivil katliamlar ve uluslararası hukukun açık ihlalleri karşısında birçok ülke İsrail’e karşı ekonomik, diplomatik ve askeri yaptırımlar uygulamaya başladı. Ancak Türkiye'nin bu süreçteki politikaları, bu tepkilerin dışında kalmakla kalmamış; zaman zaman İsrail’le ilişkileri daha da ileriye taşıyan adımlar içerdi. Bu yazıda, İsrail’e karşı somut yaptırımlar uygulayan ülkeleri ve Türkiye’nin bu süreçteki tutumunu detaylı bir şekilde inceliyoruz.

1. Askeri Yaptırımlar: İsrail’e Silah ve Savunma Sistemi Satışını Durduran Ülkeler

• İspanya: Mayıs 2025’te İsrail’e silah satışını yasaklayan bir yasa çıkardı ve 285,5 milyon avroluk tanksavar anlaşmasını iptal etti.
• Belçika (Flaman Bölgesi): Temmuz 2025’te mahkeme kararıyla askeri teçhizat satışını durdurdu.
• Kanada: Ocak 2024’te İsrail’e silah ihracatını durdurduğunu Mart ayında duyurdu.
• İngiltere, İtalya ve Fransa: İsrail’e silah sevkiyatını durduran ülkeler arasında yer aldı.
• Şili ve Slovenya: İsrailli firmalara ambargo uygulayarak silah ithalatını ve ihracatını yasakladı.
• Avustralya: Savunma Bakanı, İsrail’i "barbarlıkla" suçlayarak silah ihracatını yasakladı.

2. Diplomatik Yaptırımlar: İsrail ile Diplomatik İlişkileri Koparan Ülkeler

• Kolombiya ve Nikaragua: İsrail’le diplomatik ilişkileri “soykırım nedeniyle” sonlandırdı.
• Bolivya: 31 Ekim 2023’te diplomatik ilişkileri kesen ilk ülke oldu.
• Brezilya: Holokost benzetmesi nedeniyle diplomatik kriz yaşandı, karşılıklı büyükelçiler geri çağrıldı.
• Hollanda: İsrail bakanlarının ülkeye girişini yasakladı.

3. Filistin’i Tanıyan Ülkeler (2024–2025)

• İspanya, Norveç, İrlanda, Slovenya: 2024’te Filistin’i resmen tanıdı.
• Fransa: 2025 Eylül’de BM Genel Kurulu’nda tanıyacağını duyurdu.

• 15 Batılı Ülke: Ortak açıklama yaparak Filistin’in tanınmasını destekledi. Bu ülkeler arasında Andorra, Avustralya, Kanada, İspanya, Finlandiya, İzlanda, İrlanda, Lüksemburg, Malta, Yeni Zelanda, Norveç, Portekiz, San Marino, Slovenya ve Fransa yer alıyor.

• İngiltere: 2 ay içinde ateşkes sağlanmazsa Filistin’i tanıyacağını açıkladı.

4. Ekonomik Yaptırımlar: İsrail’e Ticari Ambargo Uygulayan Devletler

• Malezya: İsrail’e malzeme tedariki sağlayan ZIM gemilerinin limanlarını kullanmasına izin vermedi. Türkiye ise defalarca ZIM gemilerinin Kocaeli ve Mersin limanını kullanmasına müsaade etti.

• İsveç: AB Ortaklık Anlaşması’nın ticaret bölümünün dondurulmasını talep etti.
• Kolombiya: İsrail’e “bir gram kömür bile” gönderilmeyeceğini açıklayarak “Biz soykırımcıların suç ortağı değiliz” dedi.

5. Güvenlik Tedbirleri ve Giriş Yasağı Koyan Ülkeler

• Hollanda: İsrail’i ulusal güvenliğe tehdit olarak tanımlayan ilk AB ülkesi oldu.
• Maldivler: İsrail vatandaşlarının ülkeye girişini yasakladı.

6. Uluslararası Mahkemelerde İsrail: UAD ve UCM Süreci

• Güney Afrika: Uluslararası Adalet Divanı’nda İsrail aleyhine dava açtı.
• UCM: İsrail Başbakanı Netanyahu ve Savunma Bakanı hakkında tutuklama talebi oluşturuldu.
• Tunus: Gazze’deki açlık üzerinden ABD’yi uluslararası hukukla yüzleştirdi.
• Lahey Grubu Zirvesi (Bogotá): 11 ülke İsrail’e 6 maddelik yaptırım paketi kabul etti.

TÜRKİYE’NİN İSRAİL POLİTİKASI: YAPTIRIM DEĞİL İŞ BİRLİĞİ

1. Toplumsal Miting Yokluğu

Türkiye, Gazze için hükümet eliyle hiçbir büyük miting ya da yürüyüş organize etmedi.

2. Tel Aviv Büyükelçiliği Tekrar Açıldı

2023’te geri çekilen büyükelçi, 25 Temmuz 2025 itibariyle yeniden göreve başladı.

3. Savunma Fuarında İsrail Şirketlerine Yer Verildi

IDEF 2025 fuarında İsrail’e destek veren şirketler ağırlanırken, fuarı protesto eden gençlerden biri tutuklandı.

4. Vicdan Gemisi’ne Engel Olundu

Gazze’ye yardım götürmek isteyen Vicdan Gemisi’ne Türkiye çıkış izni vermedi. Gemi saldırıya uğrayınca geri döndü, limana yanaşmasına yine izin verilmedi.

5. İsrail Ordusundaki Türk Vatandaşlara Yasal Yaptırım Uygulanmadı

Meclise sunulan kanun teklifi 1 yılı aşkın süredir bekliyor.

6. Petrol Sevkiyatı Devam Etti

Türkiye, İsrail’e petrol sevkiyatını doğrudan veya BTC hattı üzerinden dolaylı olarak sürdürdü.

7. Hamas’ı Kınayan Deklarasyona Türkiye de İmza Attı

Türkiye, Hamas’ı kınayan ve silah bırakmaya çağıran BM deklarasyonunu imzaladı.

TÜRKİYE–İSRAİL TİCARETİ: SÖYLEM AYRI, RAKAMLAR AYRI

İsrail'in Gazze’de gerçekleştirdiği saldırılar karşısında dünyadan gelen sert tepkilere rağmen, Türkiye ile İsrail arasındaki ticari ilişkilerde anlamlı bir kesinti yaşanmadı. Hükümet yetkililerinin kamuoyuna yönelik sert açıklamaları ve kınamaları dikkat çekerken, rakamlar bu söylemlerle çelişen bir tabloyu ortaya koyuyor. Türkiye'nin İsrail’e ihracatı bazı kalemlerde artış gösterirken, petrol ve diğer stratejik ürünlerin sevkiyatına devam edilmesi kamuoyunda tepkiyle karşılanıyor. Bu çelişkili durum, Türkiye'nin Gazze politikasında söylem ile eylem arasındaki uçurumu gün yüzüne çıkarıyor.

• Ticaret Bakanlığı, 2 Mayıs 2024 itibariyle ihracatın durduğunu açıkladı. İsrail verilerine göre ise Haziran 2024’te 60 milyon $, Temmuz’da 70 milyon $’lık ithalat yaptı.
• 2024 yılı: Türkiye’nin İsrail’e ihracatı %521 artarak 757 milyon dolara ulaştı.
• 2025 ilk 5 ay: Türkiye’den İsrail’e 393,7 milyon dolarlık ihracat yapıldı.
• Dolaylı sevkiyat: Yunanistan üzerinden yapılan sevkiyatlar %71 arttı.
• Petrol sevkiyatı: BTC hattı üzerinden Ceyhan Limanı’ndan İsrail’e gönderilmeye devam ediyor.
• Manta Denizcilik: Erdoğan’ın oğluna ait olduğu iddia edilen gemiyle İsrail’e sevkiyat yapıldı.